Fotografije prikazuju švedski muzej aviona i američko privatno skladište

U objavi postavljenoj na Fejsbuku 19. novembra 2022. i podeljenoj preko 570 puta za pet dana, tvrdi se da je "14,2 MILIJARDE TONA najkvalitetnije hrane ikada" pronađeno "u podzemnim bazama koje bi mogle prehraniti cijeli svijet." Post sadrži četiri slike tunela i jednu fotografiju nekog velikog magacina ili skladišnog prostora. Na slikama se vidi natpis na engleskom "D.U.M.B.s Deep Underground Military Bases" ("Duboke podzemne vojne baze") i logotip Jutjuba.

Te slike su uz istu tvrdnju podeljene i na drugim jezicima, na primer španskom u julu 2022. godine, kao i engleskom, portugalskom i holandskom u junu.

Image

Skrinšot netačne objave na Fejsbuku napravljen 25. novembra 2022.

Prve četiri slike prikazuju muzej avijacije u Švedskoj

AFP-ov servis na španskom je uradio obrnutu pretragu svake slike u postu, koje zajedno treba da posluže kao dokaz navodne vojne baze. Prve četiri slike se nalaze u video snimku postavljenom na Jutjubu 2009. godine (od 3:48 do 4:01).

Snimak pod naslovom "Razotkrivene podzemne baze američke vlade" prikazuje mnoštvo slika uglavnom lošeg kvaliteta, na kojima se vidi nešto što liči na tunele, parkinge za kamione, kanalizaciju, sobe sa kompjuterima, brodogradilišta, satelitske fotografije neimenovanih lokacija. "Uz veliku ličnu opasnost, obožavaoci radio emisije Hala Tarnera uspešno su se infiltrirali i fotografisali ogromne podzemne vladine objekte," piše u opisu snimka.

Tarner je ekstremno desničarski američki radio voditelj za koga Centar južnog zakona o siromaštvu (SPLC - Southern Poverty Law Center), američki istraživački centar za desničarski ekstremizam, kaže da promoviše ideologiju nadmoći bele rase. Osuđen je 2010. godine zbog pretnje ubistvom trojici sudija, zbog čega mu je tri godine zabranjeno da emituje radio programe. Između ostalih, objavio je članke u kojima je negirao Holokaust.

Međutim, slike u videu koje su podeljene i u objavi na Fejsbuku nisu snimljene u Sjedinjenim Američkim Državama, već u Švedskoj, u muzeju otvorenom za publiku.

Image

Poređenje skrinšota dela obmanjujuće objave na Fejsbuku (levo) i snimka postavljenog na Jutjubu 2009. godine (desno)

Obrnuta pretraga slika preko ruskog pretraživača Jandeks dovela je do stranice na sajtu Vikipedija sa fotografijom koja prikazuje podzemni prostor veoma sličnog izgleda kao onaj na slikama koje se dele na Fejsbuku. Prema opisu, snimljene su u Aeroseumu: muzeju posvećenom istoriji švedske vojne avijacije, koji se nalazi u Geteborgu.

Nekoliko fotografija Aeroseuma koje su dostupne na Gugl mapi, prikazuje isto okruženje kao tri slike u spornom postu, uključujući dizajn krova, žute kabine i ulaz.

Image

Poređenje skrinšota tri slike iz spornog posta na Fejsbuku (levo) i tri slike muzeja Aeroseum u Švedskoj postavljenih na Gugl mapi, napravljenih u julu 2022. Podudarajuće delove označio je AFP

Iz Aeroseuma su 30. juna 2022. potvrdili za AFP da te četiri slike odgovaraju podzemnom hangaru muzeja i da su verovatno snimljene između 2001. i 2003. godine, kada u tom prostoru nije bilo izloženih aviona ili helikoptera.

Navedeni hangar nije "miljama pod zemljom", kao što se tvrdi u snimku na Jutjubu, već 30 metara. Završen je 1955. godine i nikada nije funkcionisao kao skladište hrane i pića, rekli su iz Aeroseuma.

Na donjoj slici prikazano je privatno skladište u Americi

Obrnuta pretraga poslednje slike iz netačnog posta na Fejsbuku dovela je do sajta skladišta kompanije Springlfild Anderground (Springfield Underground) u Mizuriju u Sjedinjenim Američkim Državama. Slika je naslovna fotografija na njihovom sajtu, stranici na Fejsbuku i profilu na LinkedInu. Slika je u novembru 2010. postavljena i na Gugl mapi.

Image

Skrinšot sajta američke kompanije Springfild Anderground, napravljen 1. jula 2022.

Ta firma nudi usluge podzemnog skladištenja na niskim temperaturama, tako da su mnogi njeni klijenti prehrambene kompanije, kao što su Kraft Foods i Dairi Farmers of America. Neke kompanije iznajmljuju prostor za skladištenje datoteka, a i internet provajder Bluberd Netvork LLC (Bluebird Network LLC) je svoj data centar instalirao u tom podzemnom skladištu.

Skladište koristi prostor nekadašnjeg kamenoloma krečnjaka otvorenog 1946. godine. "Mi nismo državni objekat, već višegeneracijska porodična firma koja pod zemljom skladišti proizvode poput sira," piše na sajtu kompanije.

Kao i hangar Aeroseum, skladišni objekti se nalaze nešto više od 30 metara ispod zemlje.

Nejasno je odakle cifra od "14,2 milijarde tona hrane i pića". Američka vlada skladišti hranu, na primer sir, ali u pokušaju da podrži industriju i kontroliše cene, kao i za distribuciju preko banaka hrane.

Opsesija tajnim podzemnim tunelima i objektima

Navodno postojanje podzemnih objekata i tunela koje u zlonamerne svrhe koristi nedefinisana "elita" tema je koja se ponavlja u brojnim teorijama zavere, posebno onim koje potiču iz Sjedinjenih Država. Ideja je ponovo popularizovana pojavom Kjuanon-a (Qanon) 2017. godine u SAD-u. Ova teorija zavere je stekla brojne sledbenike poslednjih godina, uključujući pristalice bivšeg predsednika Donalda Trampa, u i van Sjedinjenih Država.

Arik Toler sa Belingkata (Bellingcat), sajta specijalizovanog za verifikaciju i istragu putem otvorenih podataka i koji je pratio razvoj teorije zavere Qanon, rekao je za AFP u julu 2022. da su "DUMBS" o kojima se govori u netačnoj objavi na Fejsbuku "opsesija" za teoretičare zavere.

Aerodrom u Denveru je 2020. godine odbacio teorije zavere oko zgrade i njenih navodnih tajnih tunela. AFP je razobličio i tvrdnju da fotografija prikazuje dete spaseno iz tajnih tunela u Australiji.

Ideja o podzemnim vojnim tunelima stekla je popularnost još 1995. zbog Fila Šnajdera (Phil Schneider), čoveka koji je, između ostalog, tvrdio da je učestvovao u izgradnji ovih objekata, u kojima su radili i vanzemaljski entiteti.