Video ne prikazuje 'pijacu robova' u Siriji 2024, već protest u Londonu 2014. godine

"Nakon uvođenja 'demokratije' u Siriji vraćeno ropstvo. Nakon pada 'diktatora' Asada i uspostavljanja 'demokratije', u Siriji sada postoje pijace na kojima se kupuju i prodaju robovi. Na ovom snimku vidi se jedna takva pijaca na kojoj se mlade žene jazidskog, alavitskog, kurdskog i hrišćanskog porekla prodaju kao seksualne robinje. One su završile u lancima nakon što su im muževi pobijeni i izmasakrirani. 'Trgovac' na snimku poziva islamiste i ekstremiste na trgovinu: 'Dođite i uzmite ono što je vaše, uzmite seksualnu robinju'," piše u postu na Fejsbuku objavljenom 22. decembra 2024. godine.

Post sadrži i video koji traje oko dvadeset sekundi. Na snimku se vide žene sa nikabom (velom koji pokriva sve na telu osim očiju) čije su ruke vezane lancima koje drže muškarci. Jedan od njih, sa maramom na glavi i megafonom u ruci, viče: "Imamo jezidijske žene, imamo kurdske žene i imamo hrišćanke," delujući kao da poziva prolaznike da ih kupe, kao na pijaci. Isti tekst uz isti video postavljen je i na Telegramu.

Isti snimak uz ironičan komentar "Demokrate u Siriji" podeljen je i u ovom postu na Fejsbuku 26. decembra 2024. godine sa linkom do snimka postavljenog na VK, ali i na Instragramu na primer ovde.

Međutim, ova tvrdnja je netačna, video prikazuje isceniran performans koji su organizovali kurdski aktivisti tokom protesta u Londonu 2014. godine, kako pokazuje analiza slika iz videa koju je izvršio AFP.

Image

Skrinšotovi netačnih objava na Fejsbuku i Telegramu napravljeni 10.01.2024.

Ova tvrdnja, praćena istim videom, kružila je i na drugim jezicima poput francuskog, španskog, grčkog i italijanskog.

Video isečak je takođe objavljen na francuskoj verziji Pravde, koja je deo mreže koja, prema Viginumu, francuskoj agenciji za borbu protiv stranih digitalnih mešanja, uključuje skoro 193 sajta koji šire prokremaljski diskurs u obliku netačnih tvrdnji (arhivirani linkovi ovde i ovde).

Video iz 2014. godine

Napredno pretraživanje po ključnim rečima na Guglu doprinosi većoj relevantnosti rezultata. Da bismo saznali više o ovom videu, izvršili smo pretragu na engleskom jeziku koristeći reči koje smo čuli u video isečku. 

Unoseći reči "Kurd", "Hrišćanka", "žene", "seks" i "rob" na Guglu, pronašli smo članak američkog medija Njuzvik (Newsweek), objavljen 15. oktobra 2014. godine (arhivirano ovde).

Na jednoj od fotografija koje ilustruju članak, mogu se primetiti brojne sličnosti sa slikama koje trenutno kruže na društvenim mrežama, posebno se ističe identičan muškarac u zelenoj jakni, sa sivim šalom na glavi i crveno-belim megafonom u rukama. U pozadini prepoznajemo i muškarca sa belim šalom i smeđom jaknom, kao i žene sa crnim nikabima.

Dodatno, arhitektonski elementi u pozadini odgovaraju onima koji se mogu prepoznati u videu.

Image

Poređenje između snimaka iz videa i fotografije sa sajta Njuzvika, napravljenih 27. decembra 2024. godine. Okvire je dodao AFP.

Prema opisu slike koji je napisao Njuzvik, ona je fotografisana ispred prostorija Londonskog parlamenta, smeštenih u Vestminsterskoj palati (Westminster Palace), 14. oktobra 2014. godine.

Tog dana, kurdski aktivisti su inscenirali "pijacu robova" u centru Londona kako bi "privukli pažnju" na "prakse trgovine robljem Islamske države", navodi članak u Njuzviku.

Pomoću naprednog pretraživanja na engleskom jeziku, AFP je pronašao i druge članke na ovu temu na sajtovima Bi-Bi-Si-ja (BBC) i engleskoj verziji Hafington posta (HuffPost), objavljene u oktobru 2014. godine (arhivirani linkovi ovde i ovde ).

Svi izvori pominju istu priču i izveštavaju o postavljanju lažne aukcije robova od strane kurdskih demonstranata u centru britanske prestonice. Prema Bi-Bi-Si-ju, ovi aktivisti pripadaju grupi pod nazivom "Saosećanje sa Kurdistanom" (Compassion 4 Kurdistan).

Pregledom različitih članaka, AFP je utvrdio da je grupa ponovila ovu postavku ispred nekoliko prepoznatljivih lokacija u Londonu, uključujući Vestminstersku palatu.

Prikaz ulice na Gugl mapi na nivou Britanskog parlamenta u Londonu, pokazuje prethodno identifikovane arhitektonske elemente: stubove i ograde koje okružuju palatu.

AFP nije bio u mogućnosti da utvrdi tačnu lokaciju prikazanu u videu, budući da se dizajn ovih ograda i stubova ponavlja oko zgrade. 

Ipak, brojne koincidencije (u pogledu odeće i arhitekture) potvrđuju da video nije snimljen nedavno u Siriji, već u Londonu, u blizini Vestminsterske palate, tokom ovog događaja iz 2014. godine.

Zapravo, ovo nije prvi put da je ovaj snimak izvučen iz konteksta. Tim za proveru činjenica iz SAD-a je 2021. godine objavio članak u vezi sa ovim videom, koji je pogrešno prikazan kao snimak talibana u Avganistanu.

Manjine kao žrtve ropstva 

Iako ove slike ne prikazuju aukciju robova u Siriji, trgovina ljudima postala je stvarnost poslednjih nekoliko godina za određene etničke i verske manjinske grupe u zemlji. Ova pojava naročito pogađa žene iz tih zajednica, često ih stavljajući u položaj seksualnih robinja.

U izveštaju Ujedinjenih nacija iz 2016. godine pod nazivom "Došli su da unište: Zločini Islamske države protiv Jezida u Iraku i Siriji", ovi činovi su opisani kao nešto što bi moglo da se izjednači sa "genocidom" (link arhiviran ovde).

Iste godine, u Francuskoj je Nacionalno antiterorističko tužilaštvo otvorilo preliminarnu "strukturna" istragu za "genocid, zločine protiv čovečnosti i ratne zločine" počinjene u Siriji i Iraku od 2012. godine "na štetu etničkih i verskih manjina".

Ove istrage se posebno fokusiraju na zločine koje su pretrpeli "članovi jezidske i hrišćanske zajednice" i "članovi plemena Šeitat". "Cilj je dokumentovati ove zločine i identifikovati francuske počinioce koji su pripadali organizaciji Islamska država," objasnilo je tužilaštvo za AFP u aprilu 2024. godine (link arhiviran ovde).

Iako je nova sirijska vlada, formirana od strane koalicije oružanih grupa, napravila nekoliko umirujućih gestova prema svim manjinama u zemlji traumatizovanoj trinaestogodišnjim razarajućim ratom, one su i dalje na oprezu.

Vlast je svesna da je pod pažljivim nadzorom u vezi sa načinom na koji će tretirati zajednice u multireligijskoj i multietničkoj zemlji. Prema agenciji UN za migracije (IOM), već je utvrđeno da su članovi verskih manjina pobegli iz zemlje iz straha od "potencijalnih pretnji" (arhivirani linkovi ovde i ovde).

Pad Bašara al-Asada doveo je do pojave brojnih netačnih i obmanjujućih tvrdnji na društvenim mrežama. Neke od njih je AFP ranije razobličio, kao na primer ovaj snimak koji navodno prikazuje zatvorenika iz sirijskog zatvora Sajdnaja, ali je zapravo kreiran pomoću veštačke inteligencije.